Παρασκευή 3 Σεπτεμβρίου 2010

Το σπίτι του Μενέλαου Λουντέμη και η κατάντια του πολιτισμού μας

Πριν λίγες μέρες έγιναν και πάλι στον Εξαπλάτανο του νομού Πέλλας τα Λουντέμεια, οι εκδηλώσεις προς τιμή του μεγάλου λογοτέχνη μας Μενέλαου Λουντέμη. Έχουν καθιερωθεί και γίνονται κάθε χρόνο περίπου τέτοια εποχή από το 1983, όταν τις πρωτοξεκίνησε ο νεοσύστατος τότε μορφωτικός σύλλογος που πήρε και τ’ όνομά του.
Θα μου συγχωρήσετε μια αδυναμία στον μεγάλο αυτό λογοτέχνη, αφού κατάγομαι από την περιοχή όπου έζησε παιδί, όταν πρωτοήρθε στην Ελλάδα με την οικογένειά του μετά τη μικρασιατική καταστροφή, κι αφού τελείωσα το Λύκειο Εξαπλατάνου «Μενέλαος Λουντέμης» που φέρει το όνομά του. Και, φυσικά, όπως πολλοί άλλοι, είμαι θαυμάστρια του έργου που μας άφησε και που ακόμα διαβάζεται από πολλούς συμπολίτες μας και συγκινεί.
Γροθιά στο στομάχι μού δίνει κάθε φορά η εικόνα της κατάντιας του σπιτιού του, που βρίσκεται λίγο μακρύτερα απ’ την πλατεία του Εξαπλατάνου. Ένα σπίτι που κρίθηκε πανηγυρικά διατηρητέο από το υπουργείο πολιτισμού, όταν υπουργός ήταν η Μελίνα Μερκούρη. Μπήκε και η σχετική μαρμάρινη επιγραφή – ίσως τη διακρίνετε στη φωτογραφία – κι ύστερα ακολούθησαν χρόνια πολλά για να μείνει μονάχα στα χαρτιά η απόφαση εκείνη. Γιατί, όπως βλέπετε κι εσείς στη σχετική φωτογραφία που τράβηξα, όχι διατηρητέο δεν είναι πια μα έχει καταστεί κι επικίνδυνο για τους περαστικούς. Γκρεμισμένο, γεμάτο συνθήματα και … τι παράξενο! Με κουκούλα! Αλήθεια, ποιος νόμος είναι αυτός που λέει πως απαγορεύονται οι κουκουλοφόροι; Εδώ το ίδιο το κράτος έχει φορέσει κουκούλα στα μνημεία που έκρινε πως αξίζει τον κόπο να διατηρηθούν για τις επόμενες γενιές.
Πέρασαν χρόνια πολλά από κείνη τη χρονιά. Έγιναν πολλές προσπάθειες από ανθρώπους του πνεύματος της περιοχής να υλοποιηθεί αυτή η απόφαση και να γίνει επιτέλους το σπίτι του μεγάλου αυτού λογοτέχνη διατηρητέο. Οι κοινότητες έγιναν δήμοι, ο Καποδίστριας ήλθε και παρέρχεται εκτοπισμένος απ’ τον Καλλικράτη, κυβερνήσεις, κόμματα και υπουργοί άλλαξαν, μα τίποτα διαφορετικό δεν έγινε. Υπήρχαν πάντα χρήματα για πανηγύρια, για σπατάλες κι αλόγιστες επιλογές, για να γεμίζουν οι τσέπες των επιτηδείων, όμως δε βρέθηκε ποτέ η βούληση να υπάρξουν τα κονδύλια για να διασωθεί το σπίτι ενός ανθρώπου των γραμμάτων – κι όχι οποιουδήποτε. Ενός πολυγραφότατου λογοτέχνη, ενός ανθρώπου που η πατρίδα του τον πλήγωσε, αφού τον ανάγκασε να ζήσει εξόριστος για πάρα πολλά χρόνια. Και τώρα τον πληγώνει για άλλη μια φορά, μα ευτυχώς δε ζει για να το διαπιστώσει.
Τελειώνοντας θα ήθελα να παραφράσω τους στίχους του ποιητή Γιώργου Σεφέρη:
«Όπου κι αν ταξιδέψω η Ελλάδα με πληγώνει», έγραψε. Κι εμένα, όπου κι αν στρέψω το βλέμμα μου, η πατρίδα μου με πληγώνει…


15 σχόλια:

  1. Είναι ντροπή αυτό που συμβαίνει στην Ελλάδα.
    Καλή επάνοδο, καλό Χειμώνα Τούλα

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Ποιά Τούλα; Ποια επάνοδο;

    Κυρία Θεοδωρίδου μπορείτε ίσως να κάνετε έρανο ή να πιέσετε κάπως τα πράγματα για το σπίτι του Λουντέμη; Έχετε δοκιμάσει να πιέσετε την κατάσταση ή να προσπαθήσετε να ευαισθητοποιήσετε τους πολίτες;
    Ξέρετε δεν γίνεται πλεον να στηριζόμαστε στα λόγια των πολιτικών μας. Μπορεί να μας μιλάνε πως όλα θα τα κάνουν κι όμως τίποτα δεν γίνεται. Μόνο όταν τους φοβίζουμε ιδρώνει το αυτάκι τους λίγο.
    Σωσθένης

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Κατ' αρχάς σας ευχαριστώ, Τούλα και Σωσθένη, που ευαισθητοποιηθήκατε και σχολιάσατε το κείμενό μου για το σπίτι του Λουντέμη. Πραγματικά, δεν είναι να στηριζόμαστε στα λόγια των πολιτικών μας, αλλά δυστυχώς το ποσό που απαιτείται είναι πολύ μεγάλο για να μαζευτεί με έρανο. Μην ξεχνάτε πως η περιοχή μας είναι από τις φτωχότερες στην Ελλάδα και με πολύ μεγάλη ανεργία. Ύστερα, τίθεται και το εξής θέμα: οι φόροι που πληρώνουμε πού πηγαίνουν; Έτσι θα τους αφήνουμε να σπαταλούν τα χρήματα του ελληνικού λαού κι εμείς θα ξαναπροσφέρουμε τον οβολό μας για να γίνονται τα αυτονόητα;
    Πιέσεις έχουν ασκηθεί άπειρες μέχρι τώρα μα απέδωσαν μονάχα στα λόγια. Έτσι κι αλλιώς είναι αργά πια, δε σώζεται το σπίτι ως έχει. Μπορεί μονάχα να γκρεμιστεί και στη θέση του να ανεγερθεί ένα πανομοιότυπο - αυτό κατάφερε η ελληνική πολιτεία με την αναποτελεσματικότητα και αναβλητικότητά της.
    Τώρα πια ευελπιστώ πως θα βρεθεί κάποιος που θα βάλει ένα τέλος σ' αυτή τη ντροπή. Όποιο κι αν είναι αυτό...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Κυρία Θεοδωρίδου, σας βλέπω εξαιρετικά απαισιόδοξη και δεν θα έπρεπε.

    Αν και τα πράγματα στη χώρα μας προχωράνε αλματαωδώς προς την απόλυτη καταστροφη της έννοιας της πολιτείας και του πολίτη, νομίζω πως έχουμε τη δύναμη να επέμβουμε, πόσο μάλλον σαν δημότες στους εκάστοτε ΟΤΑ, μόνον όμως οργανωμένοι.

    Δοκιμάσατε ποτέ να φωνάξετε έξω απο τον δήμο 50+ άτομα για το σπίτι του Λουντέμη; Στήσατε έναν πάγκο έξω απο το σπίτι του για να ενημερώνετε και να μοιράζετε υλικό; Φωνάξατε κανάλια και εφημερίδες για να καταγράψουν όλα αυτά; Προσπαθήσετε να πιέσετε τα λαμόγια/ δημάρχους και υποτακτικούς αμαυρώνοντας τη φήμη τους στα τοπικά ΜΜΕ; Αυτό φαίνεται να τους ενοχλεί πολύ και αλλάζουν άρδην συμπεριφορά και στάση. Όμως όλα αυτά συλλογικά.

    Δυστυχώς τα χρήματά μας απο τους φόρους πηγαίνουν τα περισσότερα στις τσέπες τους και γι αυτό πάλι δεν μπορουμε να κάνουμε κάτι!

    Παρεπιπτόντως, το βιβλίο σας είναι εξαιρετικό!
    Σωσθένης

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. Αγαπητέ Σωσθένη, αρχικά σε ευχαριστώ για την γνώμη σου για τ βιβλίο μου. Όσο για το γεγονός πως με βρίσκεις αισιόδοξη, γενικά στη ζωή μου προτιμώ να βλέπω τα πράγματα αισιόδοξα, εφ' όσον βέβαια υπάρχει και μια χαραμάδα ελπίδας - που δεν υπάρχει για το συγκεκριμένο θέμα. το σχόλιό μου, στην απάντησή μου, είχε την έννοια πως πρέπει κάποιος να αναλάβει το κόστος και να το γκρεμίσει, έστω κι αν δεν προχωρήσει σε ανακατασκευή. Βλέπεις, είναι φοβερά οδυνηρή για μας η εικόνα του. Όσο για το τι κάναμε... Θα σου πω μόνο πως ο σύζυγός μου και δυο τρεις άλλοι εκπαιδευτικοί πρωτοξεκίνησαν το θέμα, ίδρυσαν το σύλλογο με τ' όνομά του, έκαναν τις ενέργειες για να μπει η εντοιχισμένη πλάκα και να ανακηρυχτεί διατηρητέο. Από τότε μέχρι σήμερα άπειρες φορές προσεγγίστηκαν διάφοροι παράγοντες, κεντρικοί και τοπικοί και, όπως ξέρεις κι εσύ, είναι μανούλα στο να βρίσκουν δικαιολογίες και να δίνουν υποσχέσεις. Στον τοπικό τύπο γράψαμε και ξαναγράψαμε - δεν συγκινούνται εύκολα οι πολίτες από τέτοια θέματα. Όσο για τα υπόλοιπα που προτείνεις, δε φτάσαμε σε τόσο ακραία μέτρα γιατί ελπίζαμε, μέχρι που ήταν βέβαια αργά. Δεν είναι εύκολο, ξέρεις, σε τόσο μικρές περιοχές να συγκρούεσαι καταμέτωπο με τις αρχές. Οι περισσότεροι είναι γνωστοί και φίλοι, κι όταν σε διαβεβαιώνουν για κάτι έχεις την ανάγκη να τους πιστέψεις.
    Μου αρέσεις όμως, γιατί βλέπω πως είσαι δυναμικό άτομο και ψαγμένο. Ίσως αν είχαμε δυο τρεις σαν εσένα εδώ, ίσως λέω, να καταφέρναμε κάτι. Γιατί πολλές φορές δεν συγκινούνται κάποιοι ούτε απ' τα πιο ακραία μέτρα...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. Είναι κρίμα να αφήνονται σημαντικά πράγματα σε ασήμαντους ανθρώπους. Οι πολιτικές ηγεσίες μας είναι οι πλεον ασήμαντοι άνθρωποι.

    Χώροι σαν το σπίτι του Λουντέψη θα μπορουσαν να αποτελέσουν εστίες πολιτιστικής ανάπτυξης για τις εκάστοτε περιοχές. Δυστυχώς οι ιθύνοντες απεχθάνονται την πολιτιστική ανάπτυξη και τον πολιτισμό επειδή αποτελεί εμπόδιο στην εξουσία τους.
    Έτσι, μας κρατάνε με χίλια δυο μέσα πίσω να μην προχωρήσουμε βήμα τη συνείδησή μας, για να μπορούν να ελέγχουν ευκολότερα την κατάντια μας...

    Σωσθένης

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. Δεν υπάρχουν λόγια. Μόνο να διαδώσουμε όσο περισσότερο γίνεται το γεγονός.
    Αυτή η ντροπή για να ξεπλυθεί, πρέπει να γίνει κτήμα όλης της κοινωνίας.
    Πήρα το θάρρος, χωρίς άδεια να το αναρτήσω.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  8. Κανένα πρόβλημα αγαπητέ Μάνο. Άλλωστε κι εγώ γι' αυτό έκανα την ανάρτηση, για να ευαισθητοποιήσω όσο περισσότερους γίνεται...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  9. Είναι κρίμα, είναι κατάντια...Και δεν πιστεύω οτι είναι μόνο θέμα χρημάτων! Πιο πολύ θέμα διάθεσης και αγάπης για τον πολύπαθο τούτο τόπο! Τι θα κληρονομήσουν τα παιδιά μας, ποια ευαισθησία, ποια αγάπη για τα γράμματα; Θα μπορούσε πάνω σε αυτό το οίκημα να δημιουργηθεί ένα κέντρο πολιτισμού στο όνομα του σπουδαίου αυτού δημιουργού, να γίνει μια βιβλιοθήκη ή ένας τόπος συγκεντρωσης των ανθρωπων που αγαπούν τα γράμματα και τις τέχνες, κατι σαν πολιτιστικό καφενείο...Αν μπορούσες να δεις πως εκμεταλλευονται οι ξενοι το παραμικρό κτήριο, ακόμα και τους ξύλινους μύλους...Γιατί τόσο αδιαφορία για όλα πια;

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  10. Πραγματικά, Μαρίνα, είναι περισσότερο θέμα διάθεσης, όπως επισημαίνεις κι εσύ. Είπαμε, χρήματα βρίσκονται, όταν θέλουν οι κυβερνώντες να βρουν. Δυστυχώς, πηγαίνουν σχεδόν πάντα σε πράγματα δίχως πραγματική αξία...
    Αυτό το σπίτι, εκτός απ' όσα λες εσύ, θα μπορούσε να γίνει και πόλος έλξης για τους επισκέπτες, να δώσει ανάπτυξη στην περιοχή. Ξέρεις πως έρχονται και ρωτούν πολλές φορές πού είναι το σπίτι του Λουντέμη - γιατί στους τουριστικούς οδηγούς υπάρχει...- και ντρεπόμαστε να το δείξουμε;

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  11. Κυρία Θεοδωρίδου,
    ο Σωσθένης έχει δίκιο.
    για ποιους πολιτικούς και τοπικούς άρχοντες μιλάτε? Για τον Παλλίκογλου, τον Τουφεγγόπουλο, τον συγχωρεμένο τον Αντωνιάδη και όλο τους το συνάφι? 'Η τώρα για τον Πασόη ο οποίος και πολύ λογικά θα κοιτάξει από την άλλη μερία? Ποιος από αυτούς κοίταξε γύρω του εκτός από την τσέπη τους? Αυτοί είναι οι φίλοι και γνωστοί που πιστέψατε στα λόγια τους? Οι ίδιοι τους και δεν πιστεύουν στα λόγια τους. ΕΛΕΟΣ Έζησα 3 χρόνια εκεί και μου έφτασαν για να καταλάβω πάρα πολλά. Ήρθαν φίλοι από Αθήνα και ρωτούσαν για το σπίτι και ντράπηκα να τους το δείξω. Και όταν το είδαν, έμειναν με ανοιχτό το στόμα! Πόλος έλξης τουριστών θα ήταν, αν και οι κάτοικοι του χωριού θέλανε να κάνουν κάτι. Αλλά οι περισσότεροι είναι τεμπέληδες, για αυτό και υπάρχει και ανεργία όπως λέτε. Μόνο τις καφετέριες ξέρουν να γεμίζουν. Όταν δεν έχεις χρήματα δεν πηγαίνεις ούτε σε καφετέρια. Τα χρήματα που έδωσαν για να χτιστεί ένα άλλο 'ερείπιο' στην πλατεία, γιατί δεν τα έδωσαν για να φτιαχτεί το σπίτι του Λουντέμη? Τα χρήματα που χαραμίζουν κάθε χρόνο για τα "Λουντέμεια" και πληρώνουν τον κάθε τραγουδιστή για να έρθει, γιατί πηγαίνουν έτσι άδικα? για να γεμίζει η πλατεία και οι καφετέριες της πλατείας. Δεν θα μπορούσαν με αυτά τα χρήματα να αγοράστούν ή να δωρηθούν (σαν ευγενική χορηγία) τα υλικά για το χτίσιμο από τους έμπορους που όπως γνωρίζω υπάρχουν αρκετοί, και οι "άνεργοι" αντί να κάθονται στα καφενεία, να βάζαν το χεράκι τους αφιλοκερδός για να το φτιάξουνε? Αλλά αυτό που κατάλαβα εκεί, είναι ότι όλοι τα περιμένουν από αλλού. Η απάντηση που έπαιρνα πάντα σε αυτήν την ερώτηση μου ήταν, "ας τα κάνουν άλλοι, εγώ γιατί να ασχοληθώ" Θέλουν τουρισμό αλλά τον θέλουν έτοιμο. Χωρίς να βγάλουν έναν "κάλο" στο χεράκι τους. Και τα καφενεία-καφέ στην πλατεία κλαίγονται. Μου στήσαν και εκείνο τα άγαλμα στην είσοδο του χωριού.. Τι να πω. Λυπάμαι πολύ για αυτήν την κατάσταση. Και όπως είπα σε κάποιους εκεί.." είστε άξιοι της μοίρας σας"
    Meg

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  12. Βλέπω, ανώνυμε φίλε ή φίλη, πως γνωρίζετε καλά πρόσωπα και πράγματα του τόπου μας. Εκείνο που δεν λέτε σε όσα περιγράφετε είναι πως αυτή η κατάσταση, δυστυχώς, υπάρχει σχεδόν παντού στην Ελλάδα. Κι αυτό δεν διορθώνεται με κάποιους λίγους που έχουν το φιλότιμο να ασχοληθούν, αφού κι αυτοί απογοητεύονται από τη γενικότερη αδιαφορία και οδηγούνται πολύ γρήγορα στο να εγκαταλείψουν τις προσπάθειες. Δεν είναι, επομένως, τυχαία η κρίση που ζούμε, η οποία, κατά την κρίση μου, δεν είναι μόνο οικονομική, όπως εμφανίζεται τούτη τη στιγμή, αλλά κυρίως πολιτισμική.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  13. Κυρία Θεοδωρίδου,
    μου ακούγεστε σα πολιτικός. Μήπως να βάζατε και υποψηφιότητα? Μπορεί σαν αντιδήμαρχος να καταφέρνατε να το φτιάξετε επιτέλους το σπίτι που όλοι μιλάνε για αυτό αλλά κανείς δεν κάνει τίποτα.
    Δεν με ενδιαφέρει η υπόλοιπη ελλάδα, αλλά το μέρος το οποίο με 'φιλοξένησε" 3,5 ολόκληρα χρόνια. 'Εχω γυρίσει σχεδόν όλη την ελλάδα, έχω πάει σε μέρη όπου οι κάτοικοι από μόνοι τους αναπτύχθηκαν, εχτιζαν το σπίτι του γείτονα και το έκαναν όμορφο για να φαίνεται και το δικό τους όμορφο, και έχω πάει και σε μέρη, τα οποία δεν διαφέρουν σε τίποτα από τον Εξαπλατανο. Κάτι πολύ απλό που είναι και δίπλα σας. Τα λουτρά Πόζαρ. Τεράστια αλλαγή μέσα σε 10 χρόνια. Βοήθησαν οι δήμαρχοι, αλλά και οι λουτρακιώτες έβαλαν το χέρι στην τσέπη τους. Δεν θα ξανασχοληθώ, γιατί νευριάζω με την νοοτροπία "της αγελάδος" που έχουν οι κάτοικοι εκεί.
    Να είστε καλά. Πολύ ωραίο το "Πες μου αν με θυμάσαι". Το διάβασα μέσα σε μια μέρα. Με πήγε και μένα σε κάποιες προσωπικές μνήμες.
    MEG

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  14. Δε θα μπορούσα ποτέ να ασχοληθώ με την πολιτική. Σιχαίνομαι τα ψέματα.
    Ευχαριστώ για τα καλά σου λόγια σχετικά με το "Πες μου αν με θυμάσαι"...

    ΑπάντησηΔιαγραφή